Chwast
Active member
Witam wszystkich, mam w planach trochę rozwinąć ten temat wrzucając od siebie trochę informacji które powinien znać każdy oraz te których jeszcze może nawet osoby doświadczone nie znają
Mam nadzieje ze pomoże to wielu osobom na tym forum 
OK wiec zaczynamy od naszej kochanej gleby :
Gleboznawstwo jest dziedziną nauki która wymaga szerokiej wiedzy z zakresu biologi i chemii.Każda gleb wymaga odrębnego traktowania, dlatego też trudno jest podać idealną receptę, pasującą do każdego jej rodzaju.
W ziemi przenikają się wzajemnie trzy z czterech elementów składowych tzn. ziemia, woda oraz powietrze. Dzisiaj zamiast „ziemia” powiedzielibyśmy „składniki nieorganiczne: i właśnie od nich chciałbym zacząć.
I Podstawowe składniki nieorganiczne
Tzw. Frakcje kamieni i żwiru zawierają drobiny o średnicy większej niż 2mm.
Można je dokładnie zobaczyć i wyczuć. Gleba z udziałem powyżej 75% tych frakcji nazywana jest kamienistą.
Gleby lekkie zawierają drobiny o średnicy do 1.0 mm
Drobiny gleby o średnicy między od 0.1 do 1.0 mm nazywane są piaskami i można je zobaczyć gołym okiem bądź za pomocą lupy.
Najdrobniejsze frakcje mają wymiary średnicy pomiędzy 0.02 i 0.1 mm, inaczej mówiąc jest to pył unoszący się przy silnym wietrze.
II O czym mówi kolor gleby
Określone minerały mogą nadawać glebie określoną barwę. Minerały zawierające żelazo, w zależności od stopnia utlenienia, nadają żółte, rdzwoczerwone lub jasnoczerwone zabarwienie; czasem zabarwiają na zielonkawo lub błękitno. Minerały zawierające magnan w zależności od stopnia utlenienia są czarne, ciemnobrązowe lub fioletowe.
Less ma kolor intensywnie żółty a zarazem jest on składnikiem najbardziej urodzajnym gleb, jakie znamy, przy intensywnym i rozsądnym użytkowaniu tworzą się na nim legendarne czarnoziemy. Ciemnoszare, aż do czarnych zawierają dużo próchnicy, ale o tym jeszcze będzie mowa : )
III Woda w glebie
Aby roślina mogła się rozwijać niezbędna jest woda, Jedne ziemi mogą dobrze magazynować wodę z innych ucieka ona natychmiast. Woda gromadzi się w przepuszczalnych pokładach w postaci wody gruntowej, jeżeli gromadzi się blisko powierzchni mówimy o wodzie lub wilgotności podskórnej. Część wody wypełnia w glebie przestrzenie mające postać kanalików, jeżeli ich średnica jest większa niż 0,1mm nazywamy je kapilarami, przez nie woda przedostaje się w dół lecz również może być zasysana w górę, stając się dostępną dla roślin.
W gorące dni woda wyparowuje w wyniku czego część Wierzchna ziemi zostaje pozbawiona swojej pulchności i przerywa się ciągłość pomiędzy kapilarami a powierzchnią. Nie na darmo stare powiedzenie mówi „Raz skopać to jak dwa razy podlać” : ). Ściółka z organicznych substancji także może obniżyć parowanie ( ale o tym mowa niżej)
Z dotychczasowych badań wynika że : gleba z dużą zawartością gliny zatrzymuje dużą ilość wody, ziemie piaszczyste zaś przeciwnie, zatrzymują jej niewiele.
Jednak gleba gliniasta zatrzymuje wodę w mikroskopijnych przestrzeniach tak mocno że korzenie roślin nie mogą z niej korzystać. Na ziemiach tych można zauważyć więdnięcie roślin, pomimo tego że nie jest sucho.
III Powietrze w glebie
Oddychanie gleby to w rzeczywistości oddychanie miliardów organizmów w niej żyjących jak również korzeni roślin. Nie jest błędem traktowanie gleby jako dużego, żywego organizmu pobierającego tlen i wydychającego dwutlenek węgla. Zmierzono i obliczono że hektar ziemi leśnej w ciepły, letni dzień wydala tyle dwutlenku węgla co 500 ludzi. Powietrze atmosferyczne zawiera objętościowo 78% azotu, 21% tlenu i 0.03% dwutlenku węgla. Różnica pomiędzy powietrzem atmosferycznym i glebowym polega na tym że zawartość tlenu w powietrzu glebowym jest o wiele niższa, ponieważ w glebie jest on zużywany w różnorodnych procesach życiowych i bardzo powoli uzupełniany z powietrza atmosferycznego. Oczywiste jest że głębsze warstwy ziemi posiadają go mniej niż warstwy tuż pod powierzchnią.
Ubytek tlenu w wyniku silnej aktywności organizmów glebowych jest większy podczas sezonu wegetacyjnego. Niektóre organizmy glebowe przy udziale tlenu przekształcają nieprzyswajalny dla roślin azot w formę przyswajalną, znane są z tego m.in. bakterie brodawkowe. Ten tak ważny dla życia roślin biochemiczny proces funkcjonuje tylko w dobrze utlenionych glebach: jego niedobór odbija się na wzroście roślin.
Anaeroby w glebie nie tolerują w glebie tlenu, w trakcie swojej przemiany materii wytwarzają metan, siarkowodór, was masłowy – najczęściej cuchnące niepożądane gazy, które poważnie szkodzą korzenią uprawianych roślin. Zatem jeżeli nasza gleba chuchnie świadczy to o tym że jest źle napowietrzona. Dobrze zaopatrywana w tlen gleba pachnie przyjemnie grzybami.
Składniki Gleby
Odczyn pH
Przez pojęcie odczyn pH rozumie się stopień kwasowości lub zasadowości gleby (tę ostatnią nazywamy też alkalicznością). Pośrodku jest odczyn obojętny. Wartość pH jest określana od 0 do 14, przy czym punkt neutralny przypada na 7. Wartości mniejsze od 7 pokazują odczyn kwaśny, wyższe niż 7 zasadowy. Trzeba wiedzieć, że na skali pH zmiana wartości nie przebiega w sposób liniowy, tylko wykładniczy. To znaczy, że pH 5 oznacza 10-krotnie wyższy odczyn kwasowości niż pH 6, a pH 4 oznacza 10-ktornie wyższy odczyn kwasowości niż pH 5. W przypadku odczynu zasadowego jest podobnie: im bardziej oddalamy się od punku neutralnego (7), tym gwałtowniej wzrasta kwasowość bądź zasadowość. W ogrodzie można, stosując wapnowanie, wpłynąć na odczyn pH. Dla działkowców odczyn pH jest ważny z wielu względów. Pewnym roślinom odczyn gleby jest obojętny, inne gatunki wymagają gleby kwaśnej, inne obojętnej, a niektóre zasadowej. Ważną rolę odgrywa przy tym rodzaj gleby. Dla lekkich gleb piaszczystych korzystniejszy jest odczyn słabo kwaśny. Ciężkie gleby często mają odczyn obojętny lub lekko zasadowy, dlatego wapnowanie powinno być prowadzone w sposób przemyślany i staranny.
Substancje organiczne i próchnica
W tym biochemicznym procesie zdecydowany udział mają organizmy glebowe. Humifikacja przebiega w ten sposób, że za pomocą enzymów wysoko złożone produkty wyjściowe, jak np. celuloza czy lignina, rozkładane są do substancji prostych: w ten sposób mikroorganizmy czerpią pożywienie i energię. Im bogatsze w białko substancje wyjściowe, tym szybciej przebiega rozkład. Na przykład trawa i korzenie roślin rozkładają się szybciej niż drewno, o czym będziemy jeszcze mówić w rozdziale o kompostowaniu. Pod względem chemicznym substancje próchnicze nie są jednolitą grupą. W ogrodnictwie ważne są cztery właściwości próchnicy:
- ciemne zabarwienie, dzięki czemu próchnica łatwo się nagrzewa;
- bywa silnie zakwaszona, - J jak na przykład próchnica gleb leśnych, co sprawia, że, j organizmy glebowe z trudem ją rozkładają. Substancje próchnicze mogą być przyczyną zakwaszenia, które należy równoważyć wapnowaniem
- substancje próchnicze mogą wiązać więcej wody i substancji I odżywczych, co ma wpływ na ich zawartość w glebie;
- rozluźnia glebę i nadaje jej strukturę gruzełkowatą.
Próchnica jest produktem rozpadu organicznych substancji w wyniku rozkładu mikrobiologicznego. Ale rozpad postępuje jeszcze dalej. Inne mikroorganizmy „spalają", tzn. utleniają substancje próchnicze, podobnie jak ludzie spalają swoje pożywienie. W ten sposób z wielkocząsteczkowych, organicznych związków powstaje ostatecznie ® dwutlenek węgla, woda oraz wydziela się ciepło.
W czasie tego procesu azot przeobraża się w formę przyswajalną dla roślin, fosfor przechodzi w fosforany, siarczki w siarczany. Potas, wapń, magnez oraz inne mikroelementy (pierwiastki śladowe) zostają uwolnione z wielkocząsteczkowych wiązań i stają się przyswajalne j dla roślin. Ten proces nazywany jest mineralizacją.
Żywe organizmy glebowe
Świat organizmów glebowych, zwany edafonem, składa się z flory i fauny glebowej.
Flora glebowa
Wśród organizmów glebowych zarówno ilościowo, jak i pod względem różnorodności, do-minują bakterie. Szczególnie korzystne dla urodzajności gleby są bakterie wiążące azot atmosferyczny, który dzięki temu staje się dostępny dla roślin: np. Asotobacter czy bakterie nitryfikacyjne Nitroso-monas, utleniające amoniak NH do przyswajalnych przez rośliny azotanów NO .
Formą przejściową między bakteriami i grzybami są promieniowce (Actinomycetes). Biorą one udział w humifikacji, nadając ziemi charakterystyczny, „świeży” zapach. Grzyby przenikają glebę strzępkami. Niektóre wytwarzają antybiotyki, ale przede wszystkim substancje bakteriostatyczne, hamujące rozwój bakterii. Najbardziej znana jest penicylina, którą wytwarzają grzyby z gatunku Pénicillium. Niektóre bakterie wytwarzają środki hamujące rozwój grzybów (grzybobójcze); niektóre grzyby, podobnie jak niektóre bakterie, mogą być stosowane jako leki w pewnych dolegliwościach. Z reguły bakterie i grzyby w zdrowej glebie są względem siebie antagonistyczne. Konkurują o pożywienie i wytwarzają substancje szkodliwe, ograniczając wzajemnie swoje namnażanie. Niektóre mikroorganizmy glebowe wytwarzają substancje wzrostowe dla roślin wyższych, inne zaś substancje hamujące wzrost. Mówiąc krótko: ziemia jest swoistym laboratorium biochemicznym o niewyobrażalnej produktywności.
Glony występują przede wszystkim w wodzie, nie są więc typowymi organizmami glebowymi. Jednakże w bardzo wilgotnych glebach występują niektóre gatunki z rodzaju zielenic, sinic i okrzemek. Ale tak jak wszystkie zielone rośliny, wytwarzają one substancje organiczne podczas fotosyntezy Dlatego też zasiedlają tylko warstwy powierzchniowe: są wskaźnikiem wilgotności górnych warstw gleby. Jeżeli w glebie zaobserwujemy warstwę glonów, należy ją przekopać.
Fauna glebowa
bakteriami.
Z większych przedstawicieli zwierząt z grupy stawonogów (Arthropodct) w glebie znajdują się spokrewnione z rakami równonogi, należące do pajęczaków, mające 4 pary odnóży roztocza, jak również potocznie zwane „stonogami” wije, które w tropikalnych glebach mogą osiągać do 1m długości. Szczególnie ważnymi mieszkańcami warstwy próchnicznej są białawe, przezroczyste zwierzątka — skoczogonki (Collembola),
które można zobaczyć podczas podlewania kwiatów doniczkowych.
Występują one w każdej glebie. Przy uprawie roślin w pojemnikach wskazują, że z powodu nadmiernej wilgotności obumierają korzenie. Niektóre owady składają w ziemi jaja, a ich larwy również rozwijają się pod ziemią. Do najbardziej znanych, ale coraz rzadziej spotykanych, należą żyjące wiele lat w ziemi pędraki chrabąszcza majowego, które obgryzają korzenie roślin i mogą wyrządzać znaczne szkody. W glebie żyją też m.in. larwy koziułków CDiptercc), które potrafią pożreć korzenie świeżo posadzonej sałaty.
Również gąsienice niektórych sówkowatych (Noctuidae, rodzina ciem) żyją w glebie i zżerają korzenie. Szczególnie nieprzyjemnymi szkodnikami są larwy niektórych biegaczy (Carctbidcte, rodzina chrząszczy). Nazywa się je drutowcami, ponieważ ich świecący naskórek (kutykula) jest nieprawdopodobnie twardy.
W sporach na temat „kopać, czy nie", pada wiele argumentów „przeciw", ale równie wiele przemawia „za", ponieważ przekopywanie udaremnia rozmnażanie się niektórych szkodników glebowych.
Mrówki są mieszkańcami ziemi i poprzez mechaniczne spulchnianie gleby mogą ją rozdzielać. Podobnie różne małe ślimaki żyjące w glebie uczestniczą w rozkładzie substancji organicznych. Największe z nich, przede wszystkim 4 ślimaki bezmuszlowe (pomrowy), urządzają sobie nocne uczty na sałacie, natomiast dni spędzają w norkach w ziemi. Składają tam również jaja, mogące w ten sposób przetrwać zimę.
A teraz robaki. Małe, białawe robaczki to obleńce (Nematoda). Oczywiście niektóre są szkodliwe dla korzeni, ale równie często obżerają części nadziemne, powodując obumieranie roślin.
Najbardziej znanymi mieszkańcami ziemi są dżdżownice (Lumbńcide). W Europie Środkowej znanych jest ich 39 gatunków. Odżywiają się związkami organicznymi występującymi w glebie na głębokości 30-50 cm, mieszają części organiczne próchnicy z materiałem mineralnym, trawią rozłożoną materię organiczną i następnie wydalają ją spulchniając w ten sposób glebę.
Zmierzono i obliczono, że na jednym metrze kwadratowym ziemi dżdżownice przerabiają około 10 kg materiału glebowego, przy czym wynik ten jest różny dla różnych gatunków dżdżownic. Odchody dżdżownic szczególnie dobrze widać pod ściółką na grządkach, co jest oznaką dużej aktywności tych naszych pomocników w ogrodzie.
Również niektóre czworonogi i niektóre pożądane, niektóre nie — żyją w ziemi. Są to na przykład jaszczurki w skalniakach (ogrodach skalnych), owadożerne krety i ryjówki,
jak również najbardziej niepożądane norniki.
Naturalna żyzność gleby
Zacząć należy od starań polepszenie gleby. Najłatwiej można to zrobić w ogrodzie. Nawożąc
dostarczamy roślinom substancji odżywczych, a przez obróbkę ziemi zmierzamy do osiągnięcia optymalnej struktury gleby. Szczególnie ważne jest wzbogacenie jej w próchnicę. Sposoby, w jaki to można osiągnąć i działania zmierzające do wytworzenia próchnicy. W naturze szczególnie żyznymi glebami są bogate w próchnicę czarne ziemie (czarnoziemy). Mają wskaźnik żyzności równy 100. Liczbowy wskaźnik żyzności gleby mówi o jakościowym i ilościowym plonie (wielkość plonu, zawartość białka w produktach itd.). Jeżeli gleba ma wskaźnik 50, znaczy to, że ma ona 50% żyzności czarnoziemów. Ziemie nieurodzajne osiągają wskaźnik poniżej 40%.
Wprawdzie wskaźnik wymyślono do oceny wielkości plonów, ale umożliwia on również wnioskowanie o żyzności ogrodów w regionie.
JAKIE WŁAŚCIWOŚCI MA MOJA GLEBA ?
Profile i horyzonty
W gleboznawstwie te warstwy ziemi nazywane są horyzontami. Pojęcie „warstwa" stosowane jest w celu rozróżnienia geologicznego zróżnicowania, kiedy w ziemi można zaobserwować zmiany będące wynikiem naniesienia materiału. Gleba jest tą warstwą ziemi, która najczęściej obrabiana jest za pomocą szpadla lub pługa. Pod nią, na głębokości ok. 20—30 cm, znajduje się podglebie. Wierzchnia warstwa najczęściej jest ciemno zabarwiona (na skutek zawartości w niej próchnicy), bądź wybielona do jasnobrązowej lub szarej. Na nowo zakładanych działkach, o ile jest to możliwe, należy zastosować kompostowanie powierzchniowe.
W niektórych przypadkach dopiero po latach, z pomocą przyrody, ziemia zostanie do-prowadzona do używalności. Ale to się udaje. W naszym ogrodzie w tych warunkach zaczynaliśmy przed 25 laty: uzyskaliśmy godną pozazdroszczenia, grubą, płodną warstwę próchnicy. Skoro już wiemy, że ziemia wykazuje różne horyzonty oraz składa się z kamieni, piasku, pyłu, iłu, powietrza, wody, próchnicy oraz organizmów żywych, możemy zbadać swój ogród. W tym celu wykopujemy dół, np. w celu posadzenia drzewa; możemy przy okazji zaobserwować kolejne horyzonty.
Ściółka i poziomy rozkładu
Pracując w ogrodzie funkcjonującym w zgodzie z naturą, ziemię należy przykryć warstwą ściółki, np. liśćmi. Przy okazji miejcie na uwadze będące pod spodem dżdżownice, ich jaja, jak również wejścia do ich korytarzy. Możliwe, że zauważycie, jak dżdżownice wciągają do ziemi części przegniłych roślin, którymi się odżywiają, a przy okazji mieszają głębiej leżące, mineralne składniki gleby z powierzchniowymi częściami organicznymi. W dolnej warstwie ściółki leżący tam materiał roślinny ulega rozkładowi przy udziale bakterii, grzybów i małych zwierząt. Szybkość rozkładu ściółki zależy od materiału wyjściowego oraz od przewietrzania.
W warstwach złożonych z liści orzecha włoskiego lub dębu może to trwać latami; ściółka ze słomy dobrze rozkłada się podczas sezonu wegetacyjnego, miesiącami może trwać rozkład źle przewietrzanego pokosu; godną polecenia jest ściółka z liści żywokostu, których rozkład trwa zaledwie kilka tygodni.
W dolnych warstwach ściółki, w której niezbyt dokładnie można rozpoznać strukturę naniesionego materiału roślinnego, poziom rozkładu zaczyna się na głębokości kilku centymetrów.
Tam właśnie przebiega proces enzymatycznego rozpadu wielkocząsteczkowych substancji organicznych, w wyniku czego zostają uwolnione substancje odżywcze, które wzmacniają rośliny
Horyzont próchnicowy
O grubości 10 do 30 cm. Ten horyzont jest głównym obszarem korzeniowym dla roślin. Horyzont próchnicowy może mieć od 2 do 3 cm, jeżeli bierzemy pod uwagę nowo tworzące się ziemie, lub od 25 do 35 cm, co może mieć miejsce w przypadku naszych ogrodów. Może mieć również głębokość od 50 do 80 cm, jak np. w przypadku czarnoziemów i czego wam serdecznie życzymy. Warstwa próchnicy o grubości 50 do 60 cm występuje na glebach, które od dziesięcioleci lub stuleci wykorzystywane były pod uprawę ogrodową, a charakteryzuje się silnym przemierzaniem wierzchniej warstwy gleby. Horyzont próchnicowy powinien być dobrze przewietrzany, zawierać wodę oraz mieć strukturę gruzełkowata, a nie sypką. Powinien też mieć bogaty edafon.
Szczególnie ważna jest również wysoka zawartość kompleksu próchnicowo-iłowego. Tak określa się gruzełki i płatki, które składają się z powiązanych ze sobą mineralnych części iłu i organicznych części próchnicy Do nich przyłączone są atomy magnezu, wapnia i potasu, czyli mikroelementów należących do najważniejszych składników odżywczych roślin. Z gleby z niedostateczną zawartością kompleksu próchnicowo-iłowego, dostarczanego np. przez nawożenie, substancje odżywcze mogą być wymywane. W naturalnych warunkach, a więc w glebach nie uprawianych, próchnica jest jedynym źródłem azotu dla roślin.
Horyzonty wietrzenia i skała macierzysta
Od skały macierzystej zależy, w jaki sposób zbudowana jest wierzchnia warstwa gleby, jak można ją obrobić, jaką posiada
strukturę i odczyn pH oraz czy jest naturalnie żyzna, czy nie. Wietrzenie jest procesem i fizycznym i chemicznym. Z reguły skała macierzysta jest stale przykryta warstwą wierzchnią i w ten sposób w dużym stopniu chroniona przed fizycznym wietrzeniem. Dlatego też horyzont wietrzenia albo wcale nie występuje, albo jest bardzo cienki. Zawartość wody w glebie zależy od podglebia (podłoża). Warstwa ilasta z dużą zawartością wody wpływa szkodliwie na wzrost roślin: występuje przy szczelnej skale macierzystej. Gruboziarniste, kwaśne skały metamorficzne (niegdyś zwane archaicznymi) łatwiej ulegają wietrzeniu fizycznemu niż drobnoziarniste skały wylewne, np. bazalt. Wietrzenie chemiczne przebiega na odwrót. Ciemno zabarwione skały wulkaniczne zawierają więcej podatnych na wietrzenie minerałów (oliwin, amfibole, bogaty w wapń plagioklaz, wapienie) i zmieniają się szybciej i skuteczniej. W naszym wilgotnym klimacie z granitów powstają gleby silnie przekształcone, ale o niezmienionym składzie mineralnym, z bazaltów natomiast słabo przekształcone, ale pod względem składu mineralnego silnie przekształcone. Odczyn pH również zależy od skały macierzystej. Z granitu i innych skał krzemowych powstają gleby kwaśne, natomiast ze skał wapniowych i pokrewnych powstają gleby, które wcale lub bardzo rzadko muszą być wapnowane.
Z drugiej strony rozpuszczalność węglanów wapieni prowadzi do odwapnienia gleby, głównie w biologicznie aktywnych glebach z wysoką zawartością dwutlenku węgla.
Z powodu zdolności do tworzenia kompleksów próchnicowoi-łowych iły są niezastąpionymi składnikami naturalnej żyzności gleby. Jeżeli brakuje iłów, należy ich dostarczyć, do czego można użyć bentonitu lub mączki ze skał metamorficznych (zawierających krzemionkę). Na podstawie dotychczasowych rozważań dotyczących naturalnego zróżnicowania gleb wynika, że i ogrody będą różne.
Tego można było się spodziewać, ponieważ wiele roślin ozdobnych, drzew, krzewów czy warzyw na jednych glebach dobrze rośnie, a na innych marnie.
Często mamy wrażenie, że działkowcy stawiają sobie cele pochodzące z kolorowych katalogów, zamiast tych, które dyktuje im gleba ich ogrodów. Walczą np. ze specyficznymi wymaganiami rododendronów mając glebę wapienną, podczas gdy rododendron ~.wymaga kwaśnych, silnie próchnicznych stanowisk. Powojnik, wiciokrzew, peonia, sasanka, wawrzynek wilcze- łyko są sadzone na glebach kwaśnych, pomimo że wymagają gleb wapiennych.
Rodzaje gleb i ich właściwości
- pojedyncze ziarna w glebie są dobrze widoczne i wypełnione;
- wilgotna gleba jest luźna lub bardzo słabo związana;
- słabo (lub wcale) poddaje się formowaniu (ugniataniu), rozsypuje się przy próbie formowania;
- do palców przywiera bardzo mało substancji stałych lub nic.
PIELEGNACJA GLEBY
Środki polepszające jakość gleby
Tym określeniem nazywa się wszystkie środki, które — jak sama nazwa wskazuje — polepszają glebę, ale właściwie nie są nawozem: mają tylko umożliwić działanie nawozów.Środki polepszające jakość gleby
Torf
Ma on w ogrodnictwie długą i dobrą tradycję, dlatego nie odradzam stosowania go. Do celów ogrodniczych powinien być przede wszystkim stosowany mało rozłożony torf brązowy. Dzięki swojej włóknistej strukturze spulchnia on ciężkie gleby, dobrze absorbuje wodę, choć torf suchy jest trudny do nawilżenia. Czysty torf nie zawiera właściwie żadnych substancji pokarmowych. Spotykany w handlu „torf nawozowy" wzbogacony jest substancjami odżywczymi. Ze względu na niski odczyn pH częste stosowanie torfu powoduje zakwaszenie gleby. Torfowiska wysokie z unikatowymi ekosystemami zostały bezpowrotnie zniszczone, tylko dlatego, że lubimy stosować torf w naszych ogrodach. A są przecież inne podłoża, przede wszystkich dla roślin doniczkowych.
Jeżeli Państwo uważacie, że nie możecie zrezygnować z torfu, stosujcie go przynajmniej bardzo oszczędnie
tylko tam, gdzie jest naprawdę potrzebny. Do wzbogacania gleby w organiczne substancje o wiele lepszy jest kompost.
Do czego potrzebujemy dzisiaj torfu?
Na torf skazane są tylko rododendrony, wrzosy
hortensje, choć można go zastąpić ziemią wrzosową zmieszaną z liściową, choć jest to bardziej kłopotliwe i pracochłonne. Nie każdy musi sadzić takie rośliny. Również torf w uprawach doniczkowych stosuje się dlatego, że jest praktyczny.
Próchnica z wytwórni kompostu i produkty korowe
Jeżeli macie zbyt mało własnego kompostu, pamiętajcie o jego wytwórniach. Sq już kompostownie publiczne produkujące próchnicę, która w dodatku wolna jest od chwastów, czego najczęściej nie można powiedzieć O naszym kompoście. Równie dobrym substytutem torfu jest kompost z kory. Opłaca się więc kompostowanie kory a nie ściółkowanie świeżą korą. O ściółce tej była mowa w rozdziale o ściółkowaniu.
Próchnica higroskopijna
Do spulchniania gleby, przede wszystkim gleb uprawnych i substratów kwiatowych, a również w szklarniach, ogrodnicy stosują najczęściej luźne płatki styropianu. W każdym ogrodzie można je stosować przy kompostowaniu.
Mączki kamienne
Dla wzbogacenia gleby w minerały stosuje się mączki kamienne, przede wszystkim ze skał metamorficznych. Nie mogą one zastąpić nawozów, choć podnoszą żyzność gleby Brakuje im jednak azotu, również najczęściej nie zawierają fosforu. Sukces zależy od wyboru właściwej mączki, od jej składu chemicznego i grubości ziarna.
Składniki chemiczne i ich właściwości
Do najczęściej stosowanych w ogrodach mączek kamiennych należą wapno i dolomit, który prócz wapnia zawiera również magnez. Obie używane są do wapnowania. Godna polecenia do gleb piaszczystych jest mączka z glinki: najbardziej znaną jest bentonit. Odznacza się on dużą zdolnością do pęcznienia i tworzenia substancji pokarmowych oraz chroni glebę przed wypłukiwaniem. Szczególnie dobrą opinię w ogrodnictwie mają mączki ze skał metamorficznych ze względu na swoją wszechstronność. Często podawany jest skład procentowy tlenków: więc np. SiO;? (tlenek krzemu), AI2O3 (tlenek glinu) CaO (tlenek wapnia) i K?.0 (tlenek potasu). Nie należy przez to rozumieć, że tlenki te zawarte są w skale w takiej właśnie postaci.
W rzeczywistości tworzą raczej wysoce skomplikowane związki chemiczne.
Efektywnie Mikroorganizmy
( osobiście polecam)
( osobiście polecam)
EM 1 + Melasa zestaw do namnażania
EM-1 to "uśpione mikroorganizmy", aby się obudzić potrzebują pożywienia (czyli melasy) i ciepłej wody o temperaturze 35 - 37 stopni. Zaczynają wtedy fermentować tworząc EM-A - aktywne mikroorganizmy.
Zestaw zawiera:
2. Dodajemy MELASĘ i całość dokładnie mieszamy ( można wcześniej wymieszać w MELASĘ w garnuszku ).
3. Dodajemy EM-1 ( przedtem energicznie wstrząsając buteleczką po czym uzupełniamy pojemnik ciepłą wodą ).
4. Zakręcamy butelkę lub stosujemy rureczkę fermentacyjną ( taką jak do wina ).
5. Pozostawiamy pojemnik w ciemnym , ciepłym miejscu.
6. Po 1-2 dniach zaczyna bąbelkować, po 7 dniach preparat EM-A jest aktywny.
Do produkcji EM-A potrzebna jest woda dobrej jakości, nie powinna być chlorowana.
Jeśli jednak jet z ujęcia miejskiego należy ją odstawić na kilka godzin.
EM NATURALNIE AKTYWNY – środek poprawiający żyzność gleby. Zawiera skoncentrowana dawkę Efektywnych Mikroorganizmów™ i Azotobakter. KORZYŚCI
EM Naturalnie Aktywny stosujemy zawsze w rozcieńczeniu z wodą.
GLEBA
Oprysk podczas podorywki, bronowania, orki (uprawek polowych).
ROŚLINY
Oprysk bezpośrednio na rośliny przez cały okres wegetacji.
DAWKOWANIE
40 litrów preparatu w minimum 300 litrach wody na 1 hektar.
NASIONA
Zaprawianie nasion 10% roztworem EM Naturalnie Aktywny.
Badania wskazują, że preparat EM Naturalnie Aktywny stosowany do przedsiewnego traktowania nasion istotnie wpływa na jakość i zdrowotność materiału siewnego roślin.
Analizy zdrowotności nasion udowodniły właściwości ochronne preparatu.
Stwierdzono redukcję niektórych gatunków grzybów patogenicznych, przenoszonych z nasionami m.in. z rodzaju Alternaria, Botrytis, Fusarium, Septoria.
---------------------------------------------------
EM-5 ekologiczny środek do kondycjonowania gleby i ochrony roślin.
EM 5 kompozycja naturalnych składników fermentowanych z Efektywnymi
Mikroorganizmami TM wzmacniająca rośliny przeciwko chorobom grzybowym,
hamująca rozwój patogenów glebowych i odstraszająca owady. Preparat
stosujemy w oprysku w roztworze 1:100.Najlepszy efekt można uzyskać łącząc
w jednym oprysku EM-5 i EM Naturalnie Aktywny lub EM Ogród. Systematyczne
stosowanie EM-5 wspomaga rośliny w walce z chorobami i szkodnikami, a jego
biologiczny charakter zapewnia bezpieczeństwo nawet przy częstym
stosowaniu, nie wymaga okresu karencji do konsumpcji.
Stosowanie:
Ogród
Oprysk lub podlewanie roztworem 1:200
np.5ml EM-5 NA 1 litr wody.
Można łączyć EM-5 w oprysku z EM Ogród.
Uprawy
Opryski:zalecana dawka na hektar : 2 litry EM-5 w minimum 400 litrach woda.
Można łączyć EM-5 w oprysku z EM Naturalnie Aktywny.
Skład
Aktywne mikroorganizmy EM ( bakterie kwasu mlekowego, fototroficzne , drożdże),
Antyutleniacze EM-X, Melasa Trzcinowa , Czosnek Papryka Chili, Ocet Jabłkowy , Alkohol,
Woda.
Nie zawiera składników modyfikowanych genetycznie (GMO).
Uwaga
Nie stosować razem z pestycydami i nawozami sztucznymi.
Przechowywanie .
Przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu.
Okres trwałości 12 miesięcy od daty produkcji.
EM jest produktem bezpiecznym dla ludzi zwierząt i środowiska.
-----------------------------------------------------------
Dzięki zawartości Efektywnych Mikroorganizmów™ zapewnia harmonijny rozwój roślin w zdrowym otoczeniu.
KORZYŚCI:
SPOSÓB UŻYCIA
Podlewanie
W rozcieńczeniu z wodą 1:100 np. 10 ml EM OGRÓD na 1 litr wody.
Otrzymanym roztworem podlewamy rośliny od wiosny do końca jesieni co 7 -14 dni.
Opryski
W rozcieńczeniu z wodą 1:10 np. 100 ml EM OGRÓD na 1 litr wody.
Otrzymanym roztworem opryskujemy rośliny od wiosny do końca jesieni co 7 – 14 dni.
Kompostowanie
Przy każdym dokładaniu materiału do kompostowania należy zwilżyć go roztworem 1:20 (50 ml preparatu na 1 litr wody) i dokładnie ubić ograniczając tym samym dostęp tlenu.
Pryzmę kompostową można również przykryć folią lub warstwą skoszonej trawy.
Sadzenie roślin z odkrytym systemem korzeniowym
Bezpośrednio przed posadzeniem zamoczenie korzeni w roztworze 1:20 (50 ml preparatu na 1 litr wody).
Zranienia i uszkodzenia roślin
Oprysk uszkodzonych miejsc roztworem 1:10 (100 ml preparatu na 1 litr wody).
Zaprawianie nasion
Moczenie nasion w roztworze wodnym 1:5 (200ml preparatu na 1 litr wody) przez kilkanaście minut.
WYDAJNOŚĆ
Pojemność nakrętki – 5 ml.
1litr EM OGRÓD na 250m² powierzchni przy zachowaniu wyżej podanych proporcji.
EM-1 to "uśpione mikroorganizmy", aby się obudzić potrzebują pożywienia (czyli melasy) i ciepłej wody o temperaturze 35 - 37 stopni. Zaczynają wtedy fermentować tworząc EM-A - aktywne mikroorganizmy.
Zestaw zawiera:
Instrukcja namnażania EM
1. Do szklanej lub plastikowej butelki wlewamy trochę ciepłej wody o temperaturze 35-37 stopni.
2. Dodajemy MELASĘ i całość dokładnie mieszamy ( można wcześniej wymieszać w MELASĘ w garnuszku ).
3. Dodajemy EM-1 ( przedtem energicznie wstrząsając buteleczką po czym uzupełniamy pojemnik ciepłą wodą ).
4. Zakręcamy butelkę lub stosujemy rureczkę fermentacyjną ( taką jak do wina ).
5. Pozostawiamy pojemnik w ciemnym , ciepłym miejscu.
6. Po 1-2 dniach zaczyna bąbelkować, po 7 dniach preparat EM-A jest aktywny.
7. Podczas procesu namnażania w wytwarza się nadmiar gazów, które należy uwalniać ze szczelnie zamkniętych opakowań.
Tak rozmnożone mikroorganizmy muszą być zużyte w ciągu 14 dni.
Do produkcji EM-A potrzebna jest woda dobrej jakości, nie powinna być chlorowana.
Jeśli jednak jet z ujęcia miejskiego należy ją odstawić na kilka godzin.
Po namnożeniu otrzymujemy EM A
EM NATURALNIE AKTYWNY – środek poprawiający żyzność gleby. Zawiera skoncentrowana dawkę Efektywnych Mikroorganizmów™ i Azotobakter. KORZYŚCI
- Poprawa struktury gleby
- Szybki rozkład resztek pożniwnych, słomy, poplony, obornika itp.
- Hamowanie procesów gnilnych i przenoszenia chorób odglebowych
- Wiązanie wolnego azotu z powietrza
- Intensywny rozwój systemu korzeniowego
- Lepsze przyswajanie nawozów
- Poprawa kondycji i zdrowia roślin
EM Naturalnie Aktywny stosujemy zawsze w rozcieńczeniu z wodą.
GLEBA
Oprysk podczas podorywki, bronowania, orki (uprawek polowych).
ROŚLINY
Oprysk bezpośrednio na rośliny przez cały okres wegetacji.
DAWKOWANIE
40 litrów preparatu w minimum 300 litrach wody na 1 hektar.
NASIONA
Zaprawianie nasion 10% roztworem EM Naturalnie Aktywny.
Badania wskazują, że preparat EM Naturalnie Aktywny stosowany do przedsiewnego traktowania nasion istotnie wpływa na jakość i zdrowotność materiału siewnego roślin.
Analizy zdrowotności nasion udowodniły właściwości ochronne preparatu.
Stwierdzono redukcję niektórych gatunków grzybów patogenicznych, przenoszonych z nasionami m.in. z rodzaju Alternaria, Botrytis, Fusarium, Septoria.
---------------------------------------------------
EM-5 ekologiczny środek do kondycjonowania gleby i ochrony roślin.
EM 5 kompozycja naturalnych składników fermentowanych z Efektywnymi
Mikroorganizmami TM wzmacniająca rośliny przeciwko chorobom grzybowym,
hamująca rozwój patogenów glebowych i odstraszająca owady. Preparat
stosujemy w oprysku w roztworze 1:100.Najlepszy efekt można uzyskać łącząc
w jednym oprysku EM-5 i EM Naturalnie Aktywny lub EM Ogród. Systematyczne
stosowanie EM-5 wspomaga rośliny w walce z chorobami i szkodnikami, a jego
biologiczny charakter zapewnia bezpieczeństwo nawet przy częstym
stosowaniu, nie wymaga okresu karencji do konsumpcji.
Stosowanie:
Ogród
Oprysk lub podlewanie roztworem 1:200
np.5ml EM-5 NA 1 litr wody.
Można łączyć EM-5 w oprysku z EM Ogród.
Uprawy
Opryski:zalecana dawka na hektar : 2 litry EM-5 w minimum 400 litrach woda.
Można łączyć EM-5 w oprysku z EM Naturalnie Aktywny.
Skład
Aktywne mikroorganizmy EM ( bakterie kwasu mlekowego, fototroficzne , drożdże),
Antyutleniacze EM-X, Melasa Trzcinowa , Czosnek Papryka Chili, Ocet Jabłkowy , Alkohol,
Woda.
Nie zawiera składników modyfikowanych genetycznie (GMO).
Uwaga
Nie stosować razem z pestycydami i nawozami sztucznymi.
Przechowywanie .
Przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu.
Okres trwałości 12 miesięcy od daty produkcji.
EM jest produktem bezpiecznym dla ludzi zwierząt i środowiska.
-----------------------------------------------------------
EM OGRÓD
jest ekologicznym środkiem do ogrodniczych prac pielęgnacyjnych.
Dzięki zawartości Efektywnych Mikroorganizmów™ zapewnia harmonijny rozwój roślin w zdrowym otoczeniu.
KORZYŚCI:
- Pulchna i żyzna gleba
- Silny rozwój korzeni
- Lepsze przyswajanie nawozów
- Pięknie wybarwione kwiaty
- Smaczne owoce i warzywa
- Doskonały kompost
SPOSÓB UŻYCIA
Podlewanie
W rozcieńczeniu z wodą 1:100 np. 10 ml EM OGRÓD na 1 litr wody.
Otrzymanym roztworem podlewamy rośliny od wiosny do końca jesieni co 7 -14 dni.
Opryski
W rozcieńczeniu z wodą 1:10 np. 100 ml EM OGRÓD na 1 litr wody.
Otrzymanym roztworem opryskujemy rośliny od wiosny do końca jesieni co 7 – 14 dni.
Kompostowanie
Przy każdym dokładaniu materiału do kompostowania należy zwilżyć go roztworem 1:20 (50 ml preparatu na 1 litr wody) i dokładnie ubić ograniczając tym samym dostęp tlenu.
Pryzmę kompostową można również przykryć folią lub warstwą skoszonej trawy.
Sadzenie roślin z odkrytym systemem korzeniowym
Bezpośrednio przed posadzeniem zamoczenie korzeni w roztworze 1:20 (50 ml preparatu na 1 litr wody).
Zranienia i uszkodzenia roślin
Oprysk uszkodzonych miejsc roztworem 1:10 (100 ml preparatu na 1 litr wody).
Zaprawianie nasion
Moczenie nasion w roztworze wodnym 1:5 (200ml preparatu na 1 litr wody) przez kilkanaście minut.
WYDAJNOŚĆ
Pojemność nakrętki – 5 ml.
1litr EM OGRÓD na 250m² powierzchni przy zachowaniu wyżej podanych proporcji.
AZOT
Azot wpływa na rozwój nowych pędów, tworzenie liści i ich soczystą barwę, ponieważ znajduje się również w chlorofilu. Wystarczającą zawartość azotu można poznać po dobrze wykształconych, prawidłowo ubarwionych liściach i po prawidłowym wzroście roślin. Rośliny ogrodowe i doniczkowe, które mają obfitość dużych liści, potrzebują więcej azotu. Przy niedoborze azotu rośliny tworzą bardzo niewiele nowych pędów, liście mają małe i o niezdrowym, jasnozielonym zabarwieniu; często przedwcześnie zakwitają. Sprawiają wrażenie, jakby coś im przeszkadzało w życiu. Nadmiar azotu sprawia, że rośliny są słabe, podatne na choroby. Liście są ciemnozielone i zbyt wodniste. Również owoce i bulwy są wodniste i źle się je przechowuje. Nie wolno latem zbyt późno dostarczać azotu zdrewniałym roślinom, ponieważ nowo wytworzone drewno nie dojrzeje i dojdzie do uszkodzeń mrozowych. Przyswajalne dla roślin związki azotu są bardzo łatwo wymywane z gleby, dlatego ich poziom może się zmieniać z godziny na godzinę: przed deszczem czy podlewaniem jest wyższy niż potem, inny przed skopywaniem itd. Żeby zapobiec niedoborowi azotu powinno się stosować nawozy mineralne, sztuczne lub organiczne, np. mączkę z krwi lub rogów.
FOSFOR
Ten pierwiastek ma dla organizmów żywych kluczowe znaczenie, bo kwasy nukleinowe (DNA i RNA), a więc związki, w których jest zawarta informacja o dziedziczeniu, zawierają fosfor. Sprzyja on poza tym tworzeniu korzeni, kwiatów, nasion i owoców. Oznacza to, że rośliny potrzebują dużo fosforu. Oznaki niedoboru fosforu, w przeciwieństwie do niedoborów azotu, nie są łatwe do rozpoznania. Przy dużym niedoborze rośliny mają kolor brunatno czerwony. Zwiększa się ich wrażliwość na mrozu. Przechowywanie ich jest trudne. Również trudne do oceny jest przenawożenie fosforu. W glebie fosfor jest słabo ruchliwy i można nawożeniem doprowadzić do jego nadmiaru. Niedoborowi fosforu zapobiega się stosując mączki z kości lub tomasynę.
POTAS
Jest to pierwiastek również niezwykle ważny w fizjologii roślin. Odgrywa ogromną rolę w transporcie węglowodanów i gospodarce wodnej. Wpływa na trwałość ścian komórkowych uodporniając je na choroby i mróz. Jest to przede wszystkim ważne w przypadku owoców czy warzyw korzeniowych i bulwowych i dlatego koniecznie trzeba zaopatrzyć (…) Na skutek niedoboru potasu tkanki słabną, co jest powodem np. pękania pomidorów. Wzrost roślin jest spowolniony. Przy dużym niedoborze brzegi liści stają się brązowe i wysuszone. Żeby przeciwdziałać niedoborowi potasu stosujemy kalimagnezję (nawóz potasowo-magnezowy) lub popiół drzewny. Przy przenawożeniu potasem osłabiony jest pobór innych pierwiastków, przede wszystkim magnezu i wapnia.
Magnez (Mg)
Jak już powiedziano, magnez jest tym pierwiastkiem, który jest niezbędny do wytwarzania chlorofilu. Przy niedoborze magnezu dochodzi do rozjaśnień i przebarwienia na żółto liści między nerwami, które nadal są ciemnozielone. Rośliny mogą źle pobierać magnez, jeśli struktura gleby jest zła i występuje niedobór substancji organicznych. Również nadmierna ilość potasu osłabia pobieranie magnezu przez roślinę. Niedoborowi można zapobiec stosując preparaty z glonów, obornik, mączkę ze skał wylewnych i dolomitów.
Wapń (Ca)
Wapń działa w dwojaki sposób: bezpośrednio na rośliny lub na glebę. Jest pierwiastkiem odżywczym. Wzmacnia ściany komórek i wpływa na podziały komórkowe, ale przede wszystkim jest potrzebny w wierzchołkach pędów i korzeni. Niedobór wapnia wywołuje na przykład podskórną plamistość wielu rodzajów jabłek, jak również przedwczesne dojrzewanie owoców. Dlatego w czasie zawiązywania owoców przeprowadza się opryskiwanie drzew preparatami wapniowymi, ponieważ samo wapnowanie gleby najczęściej nie wystarcza. Drugie działanie wapnia dotyczy gleby. Umiejętne zasilanie w wapń jest ważne, ponieważ:
- neutralizuje on działanie kwasów,
- prowadzi do pożądanej, gruzełkowatej struktury gleby,
- uwalnia substancje pokarmowe,
- pobudza organizmy glebowe,
- jest ważnym pierwiastkiem odżywczym.
Siarka (S) i mikroelementy
Siarka zaliczana jest często do mikroelementów. Zapotrzebowanie na nią jest o wiele większe niż się czasem sądzi, ponieważ jest składnikiem licznych białek roślinnych. Niezbędna jest również do budowy chlorofilu. W glebach z bogatym edafonem, przy regularnym zasilaniu w obornik i kompost siarka występuje w wystarczających ilościach. Zapotrzebowanie na mikro
elementy jest bardzo małe, choć są one niezbędne roślinom do życia. Żelazo (Fe) jest niezbędne do budowy chlorofilu. Przy niedoborze żelaza rośliny cierpią na chlorozę, tzn. żółkną. W glebach zasadowych może wystąpić niedobór żelaza.
Cynk (Zn) i miedź (Cu) potrzebne są do aktywowania enzymów. Ich niedobór objawia się marmurkowatym żółknięciem liści.
Mangan
(Mn) jest niezbędny do budowy białek i chlorofilu. Niedobór manganu występuje najczęściej w glebach zasadowych i objawia się żółtym zabarwieniem młodych liści. Bor (B) jest niezbędny do przewodzenia w tkankach roślinnych. Niedobór prowadzi do rozpadu tkanek: np. jabłka i warzywa korzeniowe korkowacieją. Brązowienie wewnętrznych liści brokułów, a przede wszystkim kalafiora powodowane jest właśnie niedoborem boru, co występuje najczęściej na glebach zasadowych.
Molibden
(Mo) jest potrzebny do syntezy białek. Najczęściej brak go w kwaśnych glebach, co objawia się karłowaceniem. Wrażliwe przede wszystkim są różne gatunki kapusty, których liście stają się cienkie i mozaikowate.
Zapotrzebowanie roślin na składniki pokarmowe
Zgodnie z tradycją rośliny użytkowe dzieli się w praktyce ogrodniczej na trzy kategorie: rośliny „żarłoczne” potrzebują bardzo dużo substancji pokarmowych, przede wszystkim azotu. Do nich należą wszystkie gatunki kapusty pomidory, rabarbar, ogórki, seler, czosnek i dynia. Dla nich gleba powinna być nawożona nawozami zielonymi i kompostem , a dodatkowo wolno działającymi nawozami azotowymi. Zaleca się również nawożenie pogłówne, np. gnojówką z pokrzyw lub nawozami mineralnymi, przy czym rośliny otrzymują nawóz wokół korzeni. Rośliny średnio wymagające mają, jak nazwa wskazuje, średnie zapotrzebowanie na składniki pokarmowe i często wystarczy im nawożenie kompostem. Na złych glebach i w przypadku roślin długo rosnących niezbędne jest nawożenie pogłówne w głównym okresie wzrostu. Do tych roślin należą ziemniaki, kalarepa, marchew, rzodkiew rzodkiewka, sałata, buraki czerwone, szpinak, koperek, papryka i fasola tyczkowa.
Rośliny niewymagające stanowią tzw. „drugi rzut". Sadzimy je po roślinach mających duże wymagania pokarmowe i zasilamy słodkim kompostem. Są to fasola, fasola karłowa, cebula i wiele ziół. Dla większości tych roślin intensywne zasilanie azotem jest szkodliwe. Zioła, które wykształcają dużo biomasy liściowej, potrzebują w czasie wegetacji zasilania azotem.
Co powoduje zbyt duża lub zbyt mała ilość nawozów?
Przy omawianiu poszczególnych substancji pokarmowych była już o tym mowa. Czasem
zdarza się, że jednej substancji pokarmowej może być zbyt dużo, a innej zbyt mało. Jeszcze raz należałoby podkreślić, że substancje pokarmowe w pewnym sensie konkurują ze sobą i nadmiar jednej może spowodować niedobór drugiej. Dzisiaj częściej zdarza się przenawożenie; niegdyś nawożono zbyt oszczędnie lub zbyt jednostronnie. Nawozy są tanie, a reklamy na workach obiecują takie cuda, że czasami nas uwodzą. Efekty bywają przykre. Konieczne są badania gleby, ponieważ stosownie do jej rodzaju są zalecane konkretne nawozy.
Już wysokość plonów zaświadcza, że mylne jest powiedzenie „dużo pomaga wielu". Wysokość plonu wzrasta tylko do pewnej granicy, ponieważ każdy gatunek i rodzaj roślin mają granicę możliwości wzrostu; jeśli zostanie przekroczona, nawożenie staje się szkodliwe. To tak, jak z przejadającym się człowiekiem. Przy przenawożeniu warzywa nie są jędrne, tylko często zwiotczałe. Ich tkanki są słabe i podatne na choroby Cierpi ich trwałość i smak, a delikatne rośliny mogą również być „spalone". Bardzo ważnym wskaźnikiem przenawożenia są azotany. Wymywane z gleby trafiają do wód gruntowych, potem do wodociągu, a następnie do naszej filiżanki z kawą lub szklanki piwa.
Gromadzą się w warzywach liściowych i korzeniowych, przede wszystkim w szpinaku, boćwinie, sałacie głowiastej, endywii, sałacie polowej, rzodkwi i rzodkiewce.
A z azotanów powstają rakotwórcze azotyny. Często winą za nadmiar azotanów obciążane są nawozy mineralne.
Z jednej strony jest to prawda: nawozy istotnie zawierają ich sporo, czego nie bierze się pod uwagę.
W dodatku nawozy sztuczne są łatwiej rozpuszczalne niż większość nawozów organicznych. Ale również przekroczenie dawkowania nawozów organicznych szkodzi jakości produktów ogrodowych i zanieczyszcza wody gruntowe.
Sztuka prawidłowego nawożenia
Gleba musi być nawożona, ponieważ uprawa roślin pozbawia ją ważnych składników pokarmowych. Wielu roślinom ogrodowym wystarcza zaopatrywanie w substancje pokarmowe odzyskiwane, czyli w kompost. Ale wiele upraw wymaga znacznie więcej nawozów, inne zaś mają specjalne wymagania. Justus von Liebig opracował naukowe i praktyczne podstawy nawożenia mineralnego. Z jego doświadczenia rozwinęły się dwa prądy: zwolenników zasilania nawozami mineralnymi i nawozami organicznymi. Powinniśmy możliwie bez emocji rozważyć dodatnie i ujemne strony obu tych metod.
Za stosowaniem organicznych nawozów przemawia to, że:
- łagodnie wchodzą do gleby,
- odżywiają raczej organizmy glebowe niż rośliny (mikroorganizmy rozpuszczają substancje pokarmowe
i przetwarzają je w substancje dostępne dla roślin),
- nawozy organiczne są nawozami o długotrwałym działaniu, tzn. działają powoli i nie pobudzają roślin do nadmiernego, gwałtownego wzrostu.
Nawozy mineralne:
- można dokładnie dozować,
- można zaspokoić specjalne zapotrzebowanie roślin na substancje odżywcze lub uzupełnić określone składniki pokarmowe w glebie,
- nie są właściwie nawozami sztucznymi, ponieważ powstały na bazie materiałów naturalnych.
Rzut oka na nawozy organiczne
Nawozy gospodarskie
Nie ma nic lepszego dla ziemi niż nawozy gospodarskie. Obornik nie jest tak bogaty w substancje pokarmowe, jak niektórzy sądzą, i to dobrze. Różne rodzaje obornika mają różne właściwości i zróżnicowaną zawartość substancji pokarmowych. Najkorzystniejszy dla ogrodu jest rozłożony obornik, a najlepszy tzw. obornik kompostowy. Udział procentowy najważniejszych składników różnych oborników jest wartością średnią, która może ogromnie się wahać w zależności od składowania, stopnia rozkładu, zawartości słomy . Obornik bydlęcy nadaje się do stosowania po 12-miesięcznym odleżeniu. Jest to tzw. „zimny obornik”; jego przemiana w glebie przebiega wolno. Oborniki koński, owczy i świński odpowiadają pod względem zawartości substancji odżywczych obornikowi bydlęcemu. Obornik koński jest tzw. „gorącym obornikiem", ponieważ szczególnie dobrze nadaje się do ogrzewania inspektów . „Zimny" obornik świński zawiera mało wapnia, ale za to dużo potasu. Większość substancji odżywczych zawiera wysuszony obornik ptasi.
skład chemiczny obornika
Rozrzucanie obornika
Na glebach ciężkich obornik rozrzuca się na jesieni i przekopuje tylko powierzchniowo. Wkopany zbyt głęboko ulega procesowi rozkładu beztlenowego prowadzącemu do gnicia i murszenia. Na glebach lekkich lepiej rozrzucić go na wiosnę i przekopać nieco głębiej, by cenny azot nie był wymywany tak łatwo.
Obornik ptasi trzeba rozrzucać bardzo ostrożnie, ponieważ łatwo „spalić" rośliny. To samo dotyczy obornika owczego i króliczego.
W sprzedaży są różne rodzaje nawozów suchych. Należy zwrócić uwagę, że te produkty zwykle są bogatsze w substancje odżywcze niż obornik w stanie płynnym. Guano to wysuszony kał ptasi z Ameryki Płd. zasobny w substancje odżywcze. Mączki z rogów, krwi i kości pochodzących z odpadów rzeźniczych są w sprzedaży oddzielnie lub wymieszane. Mączka rogowa jest bogatym w azot, doskonałym, długoterminowym nawozem, który również dobrze nadaje się do kompostowania. Zawiera poza azotem prawie wszystkie inne substancje odżywcze i jest doskonała dla gleb przenawożonych fosforem i potasem. Mączka rogowa działa szybciej niż wiórki rogowe. Mączka z krwi też ma wysoką zawartość azotu. Mączka z kości jest bogata w fosfor i wapń. Mączki z rogów, krwi i kości poza nawożeniem pod-stawowym można stosować w okresie wegetacji dla roślin bardzo wymagających.
Nawozy nieorganiczne i ich stosowanie
Często wysuwa się zastrzeżenia przeciw nawozom mineralnym. Jednakże przy odpowiednim stosowaniu i prawidłowym dawkowaniu nie ma żadnych przeciwwskazań. Nie wolno stawiać ich na równi z pestycydami, herbicydami i innymi substancjami toksycznymi. Takie nawozy mają tę zaletę, że w przeciwieństwie do stosowanych nawozów organicznych i kompostu, dokładnie wiadomo, ile czego zawierają.
Oczywiście nie oznacza to, że chcę Państwa namówić do ich stosowania w sytuacji, gdy wolicie nawozy organiczne i kompost. Wygodne w stosowaniu są powszechne w sprzedaży nawozy wieloskładnikowe z azotem jako głównym związkiem pokarmowy Proszę zwrócić uwagę czy nie zawierają przypadkiem chloru. Nawozy wieloskładnikowe są prawidłowo komponowane, a więc rzeczywiście należy je dokładnie dawkować i stosować oszczędnie.
Wobec tego, że wiele gleb jest przenawożonych lub nawożonych jednostronnie, wiele przemawia za nawozami jedno składnikowymi.
Saletra amonowa jest czystym nawozem azotowym. Część
saletrzana jest błyskawicznie pobierana przez rośliny, podczas gdy związki amonowe działają długoterminowo. Saletra potasowo-amonowa zawiera dodatkowo potas, a saletra sulfoamonowa siarkę dobrze przyswajalną przez rośliny. Nawozy saletrzano-amonowe mogą być stosowane do nawożenia pogłównego.
Przy stosowaniu nawozów amidowych (21% azotu, 60% wapnia) tworzy się trujący cyjanoamid, który niszczy nasiona chwastów i zabija szkodniki glebowe również w kompoście Stosuje się je co najmniej na 2 do 3 tygodni przed rozpoczęciem uprawy roślinnej. Ale ostrożnie: można się zatruć i zniszczyć ubranie. Najbardziej znanym nawozem fosforowym jest tomasyna (15% P2O5, 50% CaO) zawierająca również trochę magnezu, żelaza i manganu. Jest skutecznym nawozem długo działającym i może być stosowana na jesieni. Superfosfat (18%P?Or>) działa szybciej i może być użyty do nawożenia pogłównego. Nawozy potasowe nie mogą zawierać chloru, jak to jest w przypadku kalimagnezji (30% IGO, 10% MgO). Stosować co najmniej na 2 do 3 tygodni przed rozpoczęciem uprawy roślinnej, najlepiej na jesieni. Do zasilania potasem można używać również popiołu drzewnego.
Wapnowanie jest ważne, byle prawidłowe
O znaczeniu wapnowania dla roślin była już mowa. Należy dążyć do różnych wartości pH dla różnych rodzajów gleby a mianowicie gleby piaszczyste: 5,5 do 6,0, gliniaste gleby piaszczyste: 6,0 do 6,5, piaszczyste gleby gliniaste: 6,5 do 7, gleby gliniaste i ilaste ok. 7. Najłatwiej określić zapotrzebowanie na potas, ponieważ wynika to z badania gleby. Wszystkie pozostałe dane są tylko bezpieczną „regułą kciuka", która w poszczególnych przypadkach okazać się może poprawna lub błędna. Szybko działającymi rodzajami wapnia są wapno palone i wapno gaszone, przy użyciu których bardzo szybko można podnieść wartość pH, tzn. zneutralizować zbędne w glebie kwasy. Te wapna są dobrze rozpuszczalne w wodzie i nadają się tylko do gleb średnich i ciężkich.
Wolno działającymi rodzajami wapnia są węglan wapnia, wapń glonowy i zawierająca wapń mączka wapienna (kreda, dolomit, margiel wapniowy i mączka ze skał wylewnych) nadające się do gleb lekkich. Rozróżnia się wapnowanie zdrowotne i zachowawcze. Pierwsze może być konieczne w przypadku nowo założonych ogrodów . Przy wapnowaniu zachowawczym chodzi o wyrównanie naturalnego ubytku wapnia z gleby. Trzeba pamiętać, że gleby lekkie i średnie częściej potrzebują wapnowania
zachowawczego niż gleby ciężkie. Średnio wystarcza 100 do 200 g na metr kwadratowy.
Dla uzupełnienia należy dodać, że wapnować należy jesienią.
Wysokie zapotrzebowanie na wapń: kapusta włoska, kalafior, kalarepa, pomidory, marchew. Średnie zapotrzebowanie na wapń: brukselka, jarmuż, seler, por, ogórki, buraki czerwone, rzodkiewka, fasola.
Wrażliwe na kwasy: cebula, szpinak, rzodkiew, groch, sałata głowiasta.
Wapń nie powinien zostawać na powierzchni ziemi, jak to się często widzi w ogrodach: wy- wapnowaną powierzchnię należy lekko przekopać.
Kompostowanie
Kiedy doświadczonemu działkowcowi zadaje się pytanie: „Ile czasu potrzebuje kompost, zanim położy się go na grządki?”, najczęściej odpowie: „Co najmniej 2 lata”. Jeżeli następnie zapytamy: „W jaki sposób sporządzisz swój kompost?” zapewne odpowie: „Wszystko co się w ogrodzie nazbiera jest dorzucane na pryzmę lub do pojemnika.” Ten działkowiec ma naturalnie rację; w końcu otrzyma próchnicę, ponieważ wg zasady „ziemia d ziemi, pył do pyłu” wszystko co się w pryzmie znajdzie, mikroorganizmy i liczne zwierzątka przetworzą w masę próchniczno-mineralną, która stanie się pożywieniem dla roślin. Jednak w niektórych przypadkach metoda kompostowania stosowana przez naszego działkowca wymaga ulepszenia. Czasem trzeba pryzmę rozrzucić na nowo, aby uzyskać zadowalający efekt. Ale czym właściwie jest kompost? Definicja ze słownika: „Naturalny nawóz organiczny z resztek roślinnych i zwierzęcych wymieszanych z ziemią, torfem, uzyskiwany po ich rozkładzie w odpowiednio uformowanych pryzmach”. Ekologiczni działkowcy czy rolnicy przy słowie „kompost” popadają w stan uniesienia. Nazywają go swoją skarbnicą, lekarstwem dla chorej gleby, lub „czarnym złotem”, jak w tytule tego rozdziału (?)
Należy mieć wzgląd na sąsiadów nawet wtedy, gdy dobrze skomponowany kompost nie śmierdzi. Pryzma powinna być od działki sąsiadów osłonięta żywopłotem lub ścianą, których zadaniem jest jednoczesna osłona pryzmy od wysuszającego wiatry. Ważne, żeby kompost był zacieniony dla uniknięcia dużych wahań temperatury i wysuszających promieni słonecznych. Kompost powinien leżeć bezpośrednio na ziemi, aby mikroorganizmy, równonogi, roztocza i robaki mogły do niego wejść i pracować; muszą też mieć możliwość wycofania się, gdy będzie gorąco, mroźno czy zbyt mokro. Ze wszystkich stron powinno dochodzić powietrze. Od razu należy powiedzieć: tlen jest dla kompostu eliksirem życia.
Najpierw uwagi:
1. W idealnym stanie, do którego powinno się dążyć, kompost zawiera materiał roślinny, zwierzęcy i mineralny.
2. Różnorodne surowce kompostowe muszą być dokładnie wymieszane: nigdy nie powinno się kłaść na kompost jednolitych i dużych materiałów.
3. Gruby materiał kompostowy powinien być rozdrobniony; w dużych ogrodach polecana jest do tego sieczkarnia.
4. Należy szczególnie zwrócić uwagę na to, żeby surowce bogate w azot były wymieszane z materiałami ubogimi w ten pierwiastek, aby osiągnąć optymalny stosunek C/N.
Materiał roślinny jest głównym składnikiem kompostu. Jest bardzo zróżnicowany z uwagi na fizyczne i chemiczne właściwości. Ciągle trzeba mieszać materiał wilgotny z suchym, zbity z luźnym, bogaty w węgiel z bogatym w azot. Materiał roślinny dostarcza związków węgla, które są niezbędne do oddychania mikroorganizmów. W końcu z surowców roślinnych powstaje próchnica.
Materiał zwierzęcy jest bogatszy w białko niż materiał roślinny. Jest dokładnie tak samo, jak w odżywaniu człowieka: produkty takie, jak mięso, jajka i produkty mleczne zawierają więcej białka niż produkty roślinne. Mikroorganizmy w kompoście potrzebują białka. Ale tak samo, jak przy odżywaniu człowieka: za dużo białka szkodzi; w przypadku kompostu prowadzi do gnicia i smrodu.
Uzupełniające materiały kompostowe i startery zawierają mikroorganizmy, ekstrakty ziołowe i/lub substancje mineralne, które mogą być dodawane dla zoptymalizowania rozkładu substancji organicznej. Nie są wprawdzie niezbędne przy kompostowaniu, lecz znacznie wspomagają zachodzące w jego trakcie procesy. Oczywiście te substancje uzupełniające nie mogą skompensować złego składu kompostu.
Grzyby wydzielają antybiotyki, które dziesiątkują niepożądane bakterie i wytwarzają przyjemny zapach leśnej ziemi. Jednakże nadmierny wzrost grzybów nie jest polecany, ponieważ ich zarodniki mogą wywoływać alergie. W trakcie procesów utleniania temperatura dochodzi do 70°C.
W kompoście pracuje mnóstwo różnych zwierząt, podobnie jak w powierzchniowych warstwach gleby. Szczególnie pożądane są dżdżownice: najczęściej występuje kompostowiec cuchnący (Eisenia foeti- da). Dżdżownice lubią urozmaicony pokarm, przede wszystkim odpadki kuchenne. Już Darwin, którego ostatnie dzieło naukowe traktowało o działaniu dżdżownic w glebie, pisał, że kawałki cebuli były „z dużą rozkoszą” rozdrabniane przez robaki. Proces biologiczno-chemicznych przemian w kompoście nazywany jest humifikacją.
Przy dopływie powietrza i wartości pH ok. 7, a więc w warunkach obojętnych, powstaje próchnica kompostowa. Odznacza się ona stałą strukturą gruzełkowatą i zawiera dużo stałych, czarnych kwasów humusowych. W kwaśnym środowisku powstaje mniej wartościowa, kwaśna próchnica surowa (nie rozłożona), która znana jest z lasów. Również mniej pożądanym rodzajem próchnicy jest pleśniejące próchno chętnie zjadane przez owady i ich larwy.
Kiedy kompost jest gotowy do użycia?
Są dwa rodzaje zdatnego dla użytku kompostu:
- półdojrzały, tzw. próchnica słodka, używany do nawożenia,
- dojrzały, próchnica trwała, używany szczególnie dla poprawienia fizycznych właściwości gleby.
Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, ile czasu trwa przemiana materiału kompostowego w próchnicę słodką, a szczególnie trwałą. W bardzo korzystnych warunkach mineralizacji substancji organicznej i prawidłowej wilgotności próchnicę słodką otrzymuje się po 6—8 tygodniach, a po 6 do 12 miesięcy próchnicę trwałą. O zastosowaniu ich piszemy w rozdziale o nawożeniu
Półdojrzały kompost, czyli słodka próchnica
W tym stadium dojrzewania kompostu można jeszcze wyraźnie rozpoznać w ciemnobrązowej, ziemistej masie nierozłożone części roślin. Proces przemian jeszcze trwa, co można poznać po liczebności dżdżownic. Półdojrzały kompost
jest stosowany na równi ze ściółką jako nawóz pobudzający glebę. Zawiera około połowę tych związków pokarmowych, co obornik bydlęcy Jest bardzo bogaty w edafon, a przy oglądaniu tych malutkich żyjątek nasuwa się już cytowane powiedzenia: „małe cielę również produkuje obornik". Najnowsze badania udowodniły że świeży na półdojrzały kompost sprzyja urodzajności, bo charakteryzuje się wysoką zawartością związków wzrostowych i aktywnością organizmów glebowych. Ważne: trzeba taki kompost rozrzucać na powierzchnię gleby podobnie jak ściółkę, ponieważ „zakopana próchnica umiera", jak mówi stare powiedzenie ogrodników.
Sprawa polega na tym, że mikroorganizmy edafonu przykryte ziemią wchłaniają z niej azot. Z drugiej strony w na wpółdojrzałym kompoście wciąż na nowo uwalniane są związki pokarmowe, z czego korzystają rośliny Inna reguła ogrodnicza głosi: „gleba powinna być ulepszana z góry do dołu".
Dojrzały kompost wygląda jak ziemia ogrodnicza i nie zawiera widocznych, nierozłożonych części roślin. Może być rozrzucany i przekopywany na grządkach zamiast torfu albo sypany do dołków, w których sadzi się rośliny lub mieszany z innymi składnikami jako podłoże do uprawy roślin w pojemnikach.
Inspekt ogrzewany obornikiem, kopiec, wysoka grządka
Wszystkie trzy mają jedną wspólną cechę: ciepło wytwarzane podczas rozkładu substancji organicznej podgrzewa korzenie roślin, co wspomaga proces wzrostu i zwiększa plon. Inspekty ogrzewane obornikiem mają długą tradycję. Na jesieni wykopuje się w inspektach prostokątne doły. Najkorzystniej w lutym wypełnić je świeżym obornikiem, najlepiej końskim. Każda warstwa obornika musi być dobrze udeptana. Na upakowany obornik idzie 20-30 cm warstwa dobrej, inspektowej ziemi. Potem zamyka się okno inspektu. Już następnego dnia obornik zaczyna podgrzewać ziemię. Po 5 tygodniach można zaczynać wysiew.
Kopiec jest „wegetariańską” wersją inspektu ogrzewanego obornikiem. Jest to po prostu sterta kompostu w płaszczu ziemi. Wykopać dół 20-30cm głęboki i 1,20 m szeroki, ułożyć na dnie materiał strukturalny następnie 60-80 cm wys. Pryzmę starannie wymieszanego materiału kompostowego(patrz wyzej), która powinna być dobrze przydeptana. Sukcesywnie przesypywać materiał kompostowy mączką kamienną, na końcu zlać wodą. Ostatnią warstwą powinny być liście, aby grudki ziemi nie mogły przeniknąć w zbity materiał kompostowy. Na wierzch nałożyć warstwę ziemi grubości 20 cm; po 3 tygodniach można sadzić rośliny. Przez ok. 4 lata rośliny są od dołu podgrzewane: w porównaniu ze zwykłą grządką temperatura jest wyższa o 3-4°C, a na wiosnę i jesienią nie jest to mało. Rośliny są jednocześnie zasilane kompostem. Od drugiego roku trzeba je jednak trochę nawozić.
Wysoka grządka stwarza możliwość sadzenia roślin i zbierania plonów bez zbytniego schylania się. Jeżeli chcecie używać kompostu przede wszystkim na wysokie grządki, to po uformowaniu taki kopiec musi się odleżeć co najmniej 8 tygodniu: dopiero po tym czasie można obsypać go ziemią do kwiatów.
Napiszcie mi ogólnie czy warto jest mi to tworzyć, naprawdę znalazłem tu wiele potrzebnych informacji. Czekam na komentarze pozdro
PS.2.
Dzięki Ziben za przepisanie tam jednego tematu !
Pozdrawiam
jeżeli się spodobało czekam na komentarze i uwagi oraz + 
DODAM RÓWNIEŻ ZE TYCH SAMYCH INFORMACJI NIE ZNAJDZIESZ NIGDZIE INDZIEJ W INTERNECIE
Kiedy doświadczonemu działkowcowi zadaje się pytanie: „Ile czasu potrzebuje kompost, zanim położy się go na grządki?”, najczęściej odpowie: „Co najmniej 2 lata”. Jeżeli następnie zapytamy: „W jaki sposób sporządzisz swój kompost?” zapewne odpowie: „Wszystko co się w ogrodzie nazbiera jest dorzucane na pryzmę lub do pojemnika.” Ten działkowiec ma naturalnie rację; w końcu otrzyma próchnicę, ponieważ wg zasady „ziemia d ziemi, pył do pyłu” wszystko co się w pryzmie znajdzie, mikroorganizmy i liczne zwierzątka przetworzą w masę próchniczno-mineralną, która stanie się pożywieniem dla roślin. Jednak w niektórych przypadkach metoda kompostowania stosowana przez naszego działkowca wymaga ulepszenia. Czasem trzeba pryzmę rozrzucić na nowo, aby uzyskać zadowalający efekt. Ale czym właściwie jest kompost? Definicja ze słownika: „Naturalny nawóz organiczny z resztek roślinnych i zwierzęcych wymieszanych z ziemią, torfem, uzyskiwany po ich rozkładzie w odpowiednio uformowanych pryzmach”. Ekologiczni działkowcy czy rolnicy przy słowie „kompost” popadają w stan uniesienia. Nazywają go swoją skarbnicą, lekarstwem dla chorej gleby, lub „czarnym złotem”, jak w tytule tego rozdziału (?)
I WŁAŚCIWE MIEJSCE W OGRODZIE
Należy mieć wzgląd na sąsiadów nawet wtedy, gdy dobrze skomponowany kompost nie śmierdzi. Pryzma powinna być od działki sąsiadów osłonięta żywopłotem lub ścianą, których zadaniem jest jednoczesna osłona pryzmy od wysuszającego wiatry. Ważne, żeby kompost był zacieniony dla uniknięcia dużych wahań temperatury i wysuszających promieni słonecznych. Kompost powinien leżeć bezpośrednio na ziemi, aby mikroorganizmy, równonogi, roztocza i robaki mogły do niego wejść i pracować; muszą też mieć możliwość wycofania się, gdy będzie gorąco, mroźno czy zbyt mokro. Ze wszystkich stron powinno dochodzić powietrze. Od razu należy powiedzieć: tlen jest dla kompostu eliksirem życia.
II Surowce nadające się do kompostowania
Najpierw uwagi:
1. W idealnym stanie, do którego powinno się dążyć, kompost zawiera materiał roślinny, zwierzęcy i mineralny.
2. Różnorodne surowce kompostowe muszą być dokładnie wymieszane: nigdy nie powinno się kłaść na kompost jednolitych i dużych materiałów.
3. Gruby materiał kompostowy powinien być rozdrobniony; w dużych ogrodach polecana jest do tego sieczkarnia.
4. Należy szczególnie zwrócić uwagę na to, żeby surowce bogate w azot były wymieszane z materiałami ubogimi w ten pierwiastek, aby osiągnąć optymalny stosunek C/N.
Materiał roślinny jest głównym składnikiem kompostu. Jest bardzo zróżnicowany z uwagi na fizyczne i chemiczne właściwości. Ciągle trzeba mieszać materiał wilgotny z suchym, zbity z luźnym, bogaty w węgiel z bogatym w azot. Materiał roślinny dostarcza związków węgla, które są niezbędne do oddychania mikroorganizmów. W końcu z surowców roślinnych powstaje próchnica.
Materiał zwierzęcy jest bogatszy w białko niż materiał roślinny. Jest dokładnie tak samo, jak w odżywaniu człowieka: produkty takie, jak mięso, jajka i produkty mleczne zawierają więcej białka niż produkty roślinne. Mikroorganizmy w kompoście potrzebują białka. Ale tak samo, jak przy odżywaniu człowieka: za dużo białka szkodzi; w przypadku kompostu prowadzi do gnicia i smrodu.
III Czego kompostować nie należy.
Z kompostu trzeba usuwać wszystkie nierozkładalne materiały, np. szkło, metal, porcelanę, tworzywa sztuczne, trwałe opakowania kartonowe (kartony od mleka), papier kredowy i papier z nadrukiem kolorowym, opakowania po oleju i farbach, zawartość worków z odkurzacza. Nie wolno składać na kompost roślin które potraktowane były pestycydami, jak również chorych.
IV Substancje wspomagające,
szczególnie jeśli zawierają wapń, wspomagają rozkład substancji organicznych. W ekologicznych ogrodach tworzą się one pod kompostem. Minerały ilaste wspomagają powstawanie kompleksów próchnicowo-iłowych. Szczególnie godna polecenia jest mączka ze skał wylewowych, ponieważ wspomaga rozkład substancji organicznej i wzbogaca kompost.
Uzupełniające materiały kompostowe i startery zawierają mikroorganizmy, ekstrakty ziołowe i/lub substancje mineralne, które mogą być dodawane dla zoptymalizowania rozkładu substancji organicznej. Nie są wprawdzie niezbędne przy kompostowaniu, lecz znacznie wspomagają zachodzące w jego trakcie procesy. Oczywiście te substancje uzupełniające nie mogą skompensować złego składu kompostu.
Jeżeli skład kompostu jest prawidłowy, zaburzenia w mineralizacji można prawie zawsze usunąć zwiększając dopływ powietrza.
Prawidłowy rozkład substancji organicznych
Pożyteczne organizmy potrzebują tlenu, ciepła, wilgoci i pożywienia, co można im zapewnić umiejętnie mieszając materiały. Niektóre mikroorganizmy, tzw. beztlenowce (anaeroby), wywołują procesy gnicia i z tego powodu są niepożądane w kompoście. Rozkład substancji organicznej musi przebiegać przy udziale tlenu. Dobrze widoczne, delikatne, białe strzępki promieniowców, grzybów kapeluszowych i pleśniowych przerastają rozłożony materiał organiczny i świadczą o właściwym przebiegu rozkładu.
Grzyby wydzielają antybiotyki, które dziesiątkują niepożądane bakterie i wytwarzają przyjemny zapach leśnej ziemi. Jednakże nadmierny wzrost grzybów nie jest polecany, ponieważ ich zarodniki mogą wywoływać alergie. W trakcie procesów utleniania temperatura dochodzi do 70°C.
W kompoście pracuje mnóstwo różnych zwierząt, podobnie jak w powierzchniowych warstwach gleby. Szczególnie pożądane są dżdżownice: najczęściej występuje kompostowiec cuchnący (Eisenia foeti- da). Dżdżownice lubią urozmaicony pokarm, przede wszystkim odpadki kuchenne. Już Darwin, którego ostatnie dzieło naukowe traktowało o działaniu dżdżownic w glebie, pisał, że kawałki cebuli były „z dużą rozkoszą” rozdrabniane przez robaki. Proces biologiczno-chemicznych przemian w kompoście nazywany jest humifikacją.
Przy dopływie powietrza i wartości pH ok. 7, a więc w warunkach obojętnych, powstaje próchnica kompostowa. Odznacza się ona stałą strukturą gruzełkowatą i zawiera dużo stałych, czarnych kwasów humusowych. W kwaśnym środowisku powstaje mniej wartościowa, kwaśna próchnica surowa (nie rozłożona), która znana jest z lasów. Również mniej pożądanym rodzajem próchnicy jest pleśniejące próchno chętnie zjadane przez owady i ich larwy.
Czy trzeba przerzucać kompost?
Odpowiedź brzmi: „to zależy". W moim własnym ogrodzie kompost nie był przerzucany tylko wzruszany i przewietrzany. Lecz jeżeli chętnie pracujecie Państwo fizycznie, to tak! Taka przebudowa ujawnia wady powstałe przy układaniu kompostu, poprawia dopływ powietrza i pozwala na dobre przemieszanie materiału.
Kiedy kompost jest gotowy do użycia?
Są dwa rodzaje zdatnego dla użytku kompostu:
- półdojrzały, tzw. próchnica słodka, używany do nawożenia,
- dojrzały, próchnica trwała, używany szczególnie dla poprawienia fizycznych właściwości gleby.
Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, ile czasu trwa przemiana materiału kompostowego w próchnicę słodką, a szczególnie trwałą. W bardzo korzystnych warunkach mineralizacji substancji organicznej i prawidłowej wilgotności próchnicę słodką otrzymuje się po 6—8 tygodniach, a po 6 do 12 miesięcy próchnicę trwałą. O zastosowaniu ich piszemy w rozdziale o nawożeniu
Jak stosować kompost w ogrodzie
Półdojrzały kompost, czyli słodka próchnica
W tym stadium dojrzewania kompostu można jeszcze wyraźnie rozpoznać w ciemnobrązowej, ziemistej masie nierozłożone części roślin. Proces przemian jeszcze trwa, co można poznać po liczebności dżdżownic. Półdojrzały kompost
jest stosowany na równi ze ściółką jako nawóz pobudzający glebę. Zawiera około połowę tych związków pokarmowych, co obornik bydlęcy Jest bardzo bogaty w edafon, a przy oglądaniu tych malutkich żyjątek nasuwa się już cytowane powiedzenia: „małe cielę również produkuje obornik". Najnowsze badania udowodniły że świeży na półdojrzały kompost sprzyja urodzajności, bo charakteryzuje się wysoką zawartością związków wzrostowych i aktywnością organizmów glebowych. Ważne: trzeba taki kompost rozrzucać na powierzchnię gleby podobnie jak ściółkę, ponieważ „zakopana próchnica umiera", jak mówi stare powiedzenie ogrodników.
Sprawa polega na tym, że mikroorganizmy edafonu przykryte ziemią wchłaniają z niej azot. Z drugiej strony w na wpółdojrzałym kompoście wciąż na nowo uwalniane są związki pokarmowe, z czego korzystają rośliny Inna reguła ogrodnicza głosi: „gleba powinna być ulepszana z góry do dołu".
Dojrzały kompost, czyli próchnica trwała
W dojrzałym kompoście procesy rozkładu są zakończone, co sprawia, że związki pokarmowe dosyć dobrze przenikają w kompleks próchnicowo-łowy: stąd jego bezpośrednie i szybkie działanie nawożące. Jest stosowany do polepszania fizycznych właściwości gleby tzn. poprawia jej strukturę powoduje lepsze przewodzenie wody; gleba się łatwiej nagrzewa w wyniku wysokiej zawartości substancji organicznych.
Dojrzały kompost wygląda jak ziemia ogrodnicza i nie zawiera widocznych, nierozłożonych części roślin. Może być rozrzucany i przekopywany na grządkach zamiast torfu albo sypany do dołków, w których sadzi się rośliny lub mieszany z innymi składnikami jako podłoże do uprawy roślin w pojemnikach.
Organika
(pamiętaj ze sam się trujesz sztucznie)
Gnojówka roślinna: nawóz o błyskawicznym działaniu
Wielokrotnie wskazywano już, że nawozy organiczne najczęściej działają wolniej, ale długotrwale. Jeżeli jest potrzebny nawóz o szybkim działaniu, należy pomyśleć o gnojówce roślinnej, która jest coraz popularniejsza nie tylko w bioogrodach. Taką gnojówkę przyrządza się przede wszystkim z pokrzyw: zanim zakwitną, luźno wypełnia się nimi drewnianą, fajansową lub plastikową beczkę, zalewa wodą, przykrywa pokrywą przepuszczająca powietrze (siatką drucianą lub plecionką trzcinową) – i pozwala pracować bakteriom . Ich prace można rozpoznać po pienieniu się i smrodzie. Nie należy stosować kwitnących lub owocujących pokrzyw. Dlatego właśnie w pełni lata, kiedy nawóz jest tak bardzo potrzebny, a zawsze pod ręką są świeże pokrzywy, ścinamy je w „kącie pokrzywowym” (obok kompostu lub pod krzakami): będą wciąż odrastały. Co drugi dzień trzeba gnojówkę przemieszać i zasypać mączką kamienną (mając nadzieję, że nie będzie to strasznie śmierdziało) przede wszystkim po to, żeby wzbogacić ją w wapń, potas i mikroelementy. Po około dwóch tygodniach gnojówka przestaje się pienić, bo proces jest zakończony. Rozcieńczamy ją w stosunku 1:10 i stosujemy jako płynny nawóz do nawożenia pogłównego wymagających roślin (ogórki, pomidory, seler, cukinia, pory i dynia). Również rośliny mniej wymagające, takie jak szpinak, sałata i kalarepa rosną lepiej przy cotygodniowym podlewaniu takim nawozem. Fasola, cebula czy czosnek nie znoszą go. Zioła, które są często ścinane, jak np. pietruszka, mięta pieprzowa, koper ogrodowy, lubczyk ogrodowy i melisa lekarska otrzymują gnojówkę pokrzywową rozcieńczoną w stosunku 1:20. Na wypadek, gdyby gnojówka po wylaniu śmierdziała, posypać cienko mączką kamienną te miejsca, które były polewane gnojówką. Dla uzupełnienia należy dodać, że na gnojówkę prócz pokrzywy nadają się również liście żywokostu i chrzanu. Żywokost to roślina wilgotnych łąk; chrzan ogrodowy jest okazałą rośliną.
Gnojówki sfermentowane
Gnojówki sfermentowane można przygotować z odchodów ptasich (kurzych, gołębich) oraz innych zwierząt, np. króliczych, lub z materiału roślinnego. Do przygotowania gnojówki należy używać pojemników plastykowych, drewnianych, kamionkowych, ale nie metalowych. Materiał na gnojówkę należy dobrze rozdrobnić.
Fermentacja gnojówki musi odbywać się przy dostępie tlenu - dlatego nastaw gnojówkowy należy mieszać przynajmniej raz dziennie. Fermentacja gnojówki trwa od 2 do 4 tygodni. W czasie prawidłowej fermentacji wydzielają sie gazy, na powierzchni tworzy się piana. Natomiast koniec fermentacji rozpoznajemy po ustaniu wydzielania się gazów (brak bąbelków i piany na powierzchni gnojówki) oraz po wzrastającej klarowności.
Tak przygotowane gnojówki mają ostry nieprzyjemny zapach, który zanika po około 2-3 dniach od podlania nią ziemi. Można nieco ten zapach złagodzić poprzez dodanie w czasie fermentacji 0,5 kg mączki dolomitowej albo bazaltowej. W czasie fermentacji pojemnik powinien być nakryty, co zapobiega rozprzestrzenianiu sie zapachu oraz zabezpiecza przed wpadnięciem do środka zwierząt. Przed zastosowaniem gnojówki należy ją odcedzić.
Na 1 litr nawozu (odchodów) dodać 5-10 litrów wody. Dodaje się rówież do 5g superfosfatu na 5 l cieczy. Po zakończeniu fermentacji i odcedzeniu jest gotowa do użycia. Do upraw warzywniczych należy gnojówkę rozrzedzić w stosunku 1:20 (na 1 litr gnojówki dodać 20 litrów wody), a do upraw sadowniczych - w stosunku 1:10.
Każda gnojówka wyśmienicie nadaje się do wzbogacania kompostu.
W praktyce stosuje się rónież gnojówki niesfermentowane, tzn. takie, gdzie proces fermentacji jeszcze się nie rozpoczął lub zaledwie się rozpoczął - zwane wyciągami lub nastojami. Są stosowane głównie do zwalczania szkodników i chorób grzybowych, ale to już inna kwestia.
Inspekt ogrzewany obornikiem
(pamiętaj ze sam się trujesz sztucznie)
Gnojówka roślinna
Gnojówka roślinna: nawóz o błyskawicznym działaniu
Wielokrotnie wskazywano już, że nawozy organiczne najczęściej działają wolniej, ale długotrwale. Jeżeli jest potrzebny nawóz o szybkim działaniu, należy pomyśleć o gnojówce roślinnej, która jest coraz popularniejsza nie tylko w bioogrodach. Taką gnojówkę przyrządza się przede wszystkim z pokrzyw: zanim zakwitną, luźno wypełnia się nimi drewnianą, fajansową lub plastikową beczkę, zalewa wodą, przykrywa pokrywą przepuszczająca powietrze (siatką drucianą lub plecionką trzcinową) – i pozwala pracować bakteriom . Ich prace można rozpoznać po pienieniu się i smrodzie. Nie należy stosować kwitnących lub owocujących pokrzyw. Dlatego właśnie w pełni lata, kiedy nawóz jest tak bardzo potrzebny, a zawsze pod ręką są świeże pokrzywy, ścinamy je w „kącie pokrzywowym” (obok kompostu lub pod krzakami): będą wciąż odrastały. Co drugi dzień trzeba gnojówkę przemieszać i zasypać mączką kamienną (mając nadzieję, że nie będzie to strasznie śmierdziało) przede wszystkim po to, żeby wzbogacić ją w wapń, potas i mikroelementy. Po około dwóch tygodniach gnojówka przestaje się pienić, bo proces jest zakończony. Rozcieńczamy ją w stosunku 1:10 i stosujemy jako płynny nawóz do nawożenia pogłównego wymagających roślin (ogórki, pomidory, seler, cukinia, pory i dynia). Również rośliny mniej wymagające, takie jak szpinak, sałata i kalarepa rosną lepiej przy cotygodniowym podlewaniu takim nawozem. Fasola, cebula czy czosnek nie znoszą go. Zioła, które są często ścinane, jak np. pietruszka, mięta pieprzowa, koper ogrodowy, lubczyk ogrodowy i melisa lekarska otrzymują gnojówkę pokrzywową rozcieńczoną w stosunku 1:20. Na wypadek, gdyby gnojówka po wylaniu śmierdziała, posypać cienko mączką kamienną te miejsca, które były polewane gnojówką. Dla uzupełnienia należy dodać, że na gnojówkę prócz pokrzywy nadają się również liście żywokostu i chrzanu. Żywokost to roślina wilgotnych łąk; chrzan ogrodowy jest okazałą rośliną.
Gnojówki sfermentowane
Gnojówki sfermentowane można przygotować z odchodów ptasich (kurzych, gołębich) oraz innych zwierząt, np. króliczych, lub z materiału roślinnego. Do przygotowania gnojówki należy używać pojemników plastykowych, drewnianych, kamionkowych, ale nie metalowych. Materiał na gnojówkę należy dobrze rozdrobnić.
Fermentacja gnojówki musi odbywać się przy dostępie tlenu - dlatego nastaw gnojówkowy należy mieszać przynajmniej raz dziennie. Fermentacja gnojówki trwa od 2 do 4 tygodni. W czasie prawidłowej fermentacji wydzielają sie gazy, na powierzchni tworzy się piana. Natomiast koniec fermentacji rozpoznajemy po ustaniu wydzielania się gazów (brak bąbelków i piany na powierzchni gnojówki) oraz po wzrastającej klarowności.
Tak przygotowane gnojówki mają ostry nieprzyjemny zapach, który zanika po około 2-3 dniach od podlania nią ziemi. Można nieco ten zapach złagodzić poprzez dodanie w czasie fermentacji 0,5 kg mączki dolomitowej albo bazaltowej. W czasie fermentacji pojemnik powinien być nakryty, co zapobiega rozprzestrzenianiu sie zapachu oraz zabezpiecza przed wpadnięciem do środka zwierząt. Przed zastosowaniem gnojówki należy ją odcedzić.
Gnojówka z odchodów ptasich i innych zwierząt
Na 1 litr nawozu (odchodów) dodać 5-10 litrów wody. Dodaje się rówież do 5g superfosfatu na 5 l cieczy. Po zakończeniu fermentacji i odcedzeniu jest gotowa do użycia. Do upraw warzywniczych należy gnojówkę rozrzedzić w stosunku 1:20 (na 1 litr gnojówki dodać 20 litrów wody), a do upraw sadowniczych - w stosunku 1:10.
Gnojówka z materiału roślinnego
Pokrzywa zwyczajna
Do 1 kg świeżej pokrzywy lub 200 g suszu dodać 10 l wody. Zawiera dużo azotu, żelaza, wapnia, fosforu i magnezu. Gnojówkę należy rozcieńczyć w stosunku 1:10. Nadaje się do nawożenia większości warzyw (za wyjątkiem cebuli, czosnku, fasoli i grochu), kwiatów jednorocznych i bylin, krzewów i drzew owocowych.
Żywokost lekarski
Do 1 kg świeżego żywokostu lub 200 g suszonego dodać 10 l wody. Zawiera dużo potasu, węgla i azotu. Do podlewania stosuje się w rozcieńczeniu 1:10. Bardzo dobrze na podlewanie gnojwką reagują pomidory.
Skrzyp polny
Do 1 kg świeżego skrzypu lub 200 g suszu dodać 10 l wody. Stosuje się w rozcieńczeniu 1:5. Ma raczej działanie wzmacniające rośliny i uzdrawiające glebę.
Czosnek pospolity
Do 100 gr rozdrobnionych ząbków czosnku lub 500 g świeżych (200 g suszonych) lisci i łusek dodać 10 l wody. Stosuje się w rozcieńczeniu 1:10. Podlewać drzewa i krzewy owocowe - wzmacnia i działa zapobiegawczo przeciw chorobom grzybowym.
Mniszek lekarski
Do 1 kg liści i korzeni mniszka dodać 10 l wody. Zawiera dużo potasu. Wzmacnia rośliny, pomaga w tworzeniu próchnicy.
Pomidor
Do 200-300 g liści i pędów pomidora dodać 10 l wody. Podawać w rozcieńczeniu 1:10. Nadaje się do zasilania pomidorów!
Nagietek lekarski
Do 1 kg świeżego lub 200 g suszonego ziela dodać 10 l wody. Stosować w rozcieńczeniu 1:5. Wzmacnia kwiaty, kapustę, pomidory.
Każda gnojówka wyśmienicie nadaje się do wzbogacania kompostu.
W praktyce stosuje się rónież gnojówki niesfermentowane, tzn. takie, gdzie proces fermentacji jeszcze się nie rozpoczął lub zaledwie się rozpoczął - zwane wyciągami lub nastojami. Są stosowane głównie do zwalczania szkodników i chorób grzybowych, ale to już inna kwestia.
Inspekt ogrzewany obornikiem
Inspekt ogrzewany obornikiem, kopiec, wysoka grządka
Wszystkie trzy mają jedną wspólną cechę: ciepło wytwarzane podczas rozkładu substancji organicznej podgrzewa korzenie roślin, co wspomaga proces wzrostu i zwiększa plon. Inspekty ogrzewane obornikiem mają długą tradycję. Na jesieni wykopuje się w inspektach prostokątne doły. Najkorzystniej w lutym wypełnić je świeżym obornikiem, najlepiej końskim. Każda warstwa obornika musi być dobrze udeptana. Na upakowany obornik idzie 20-30 cm warstwa dobrej, inspektowej ziemi. Potem zamyka się okno inspektu. Już następnego dnia obornik zaczyna podgrzewać ziemię. Po 5 tygodniach można zaczynać wysiew.
Kopiec jest „wegetariańską” wersją inspektu ogrzewanego obornikiem. Jest to po prostu sterta kompostu w płaszczu ziemi. Wykopać dół 20-30cm głęboki i 1,20 m szeroki, ułożyć na dnie materiał strukturalny następnie 60-80 cm wys. Pryzmę starannie wymieszanego materiału kompostowego(patrz wyzej), która powinna być dobrze przydeptana. Sukcesywnie przesypywać materiał kompostowy mączką kamienną, na końcu zlać wodą. Ostatnią warstwą powinny być liście, aby grudki ziemi nie mogły przeniknąć w zbity materiał kompostowy. Na wierzch nałożyć warstwę ziemi grubości 20 cm; po 3 tygodniach można sadzić rośliny. Przez ok. 4 lata rośliny są od dołu podgrzewane: w porównaniu ze zwykłą grządką temperatura jest wyższa o 3-4°C, a na wiosnę i jesienią nie jest to mało. Rośliny są jednocześnie zasilane kompostem. Od drugiego roku trzeba je jednak trochę nawozić.
Wysoka grządka stwarza możliwość sadzenia roślin i zbierania plonów bez zbytniego schylania się. Jeżeli chcecie używać kompostu przede wszystkim na wysokie grządki, to po uformowaniu taki kopiec musi się odleżeć co najmniej 8 tygodniu: dopiero po tym czasie można obsypać go ziemią do kwiatów.
Napiszcie mi ogólnie czy warto jest mi to tworzyć, naprawdę znalazłem tu wiele potrzebnych informacji. Czekam na komentarze pozdro
PS.2.
Dzięki Ziben za przepisanie tam jednego tematu !
Pozdrawiam
jeżeli się spodobało czekam na komentarze i uwagi oraz + DODAM RÓWNIEŻ ZE TYCH SAMYCH INFORMACJI NIE ZNAJDZIESZ NIGDZIE INDZIEJ W INTERNECIE
Last edited by a moderator:
